Kroz istoriju opština Rudo

RUDO – U brdsko-planinskom kraju donjeg toka rijeke Lim, dvadesetak kilometara prije njegovog ušća u Drinu, na prosječnoj nadmorskoj visini od oko 400 m smještena je opština Rudo. Dolina Lima, gdje će nešto kasnije nastati naselje Rudo bila je u posjedu vlasteoske porodice Pavlović. Naselje na lijevoj obali Lima, koje će u kasnijem periodu biti poznato kao Staro Rudo, osnovano je 1555. godine, na osnovu Vakufname Mustafe paše Sokolovića, bliskog srodnika, nadaleko čuvenijeg i poznatijeg vezira Osmanskog carstva Mehmed paše Sokolovića, koji takođe potiče iz ovog kraja – sela po imenu Sokolovići. Ovaj ktitor je Lim premostio ćuprijom sa pet okana, a zatim je dao izgraditi nekoliko objekata, koji su u to vrijeme obično pratili izgradnju naselja. Izgrađena je čaršija sa zanatskim radnjama i dućanima. U 17. vijeku, prema popisu Evlije Čelebije, grad je imao 400 kuća i 50 dućana.

Važan momenat u istorijatu ovog mjesta desio se nakon velike poplave novembra 1896 godine, kada je nabujali Lim zbrisao staro naselje. Zemaljska vlada u Sarajevu pružila je potrebnu pomoć stanovništvu, a njeni inžinjeri su uradili urbanistički plan novog naselja, koje je projektovano na desnoj obali Lima, na jednom uzvišenju. Tako je već od 1897. godine na novoj lokaciji počela izgradnja infrastrukture, kuća i drugih objekata novog naselja Rudo, koje je prvo naselje u Bosni i Hercegovini, podignuto po savremenom urbanističkom planu.

Godine 1898. završena je izgradnja kolskog puta Rudo-Uvac, desnom stranom Lima, čime je Rudo bilo povezano sa novoizgrađenim putem Višegrad-Uvac i dobio kolsku vezu sa sreskim mjestom Višegrad.

Na Staljinov rođendan 21. decembra 1941. godine u Rudom je formirana Prva proleterska narodnooslobodilačka udarna brigada. Odluku o formiranju brigade donio je Centralni komitet KPJ, a formirao ju je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito. Na dan formiranja imala je šest bataljona (četiri iz Srbije i dva iz Crne Gore) ukupne jačine 1.200 boraca.

Prva borba brigade, kod sela Gaočića i Mioča, 22. decembra 1941. godine slavila se kao dan Jugoslovenske narodne armije.

Šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog vijeka je došlo do industrijalizacije opštine Rudo, čime je privredna slika grada znatno promjenjena. Iako jedna od najnerazvijenijih opština u BiH, i opština Rudo se u tom periodu počela razvijati. Pred početak građanskog rata je izgrađena nova saobraćajnica regionalnog karaktera, koja je omogućila lakšu komunikaciju sa Sarajevom i Fočom.

Razvoj opštine je zaustavljen ratnim dešavanjima od 1992 – 95 godine. Dejtonskim sporazumom cjelokupna teritorija opštine Rudo je pripala Republici Srpskoj. Etnička struktura stanovništva je promjenjena, a proces povratka stanovništva je veoma spor ili se uopšte ne odvija. Bitno je napomenuti da se na teritoriji opštine Rudo nastanilo više raseljenih i izbjeglica.