Zaštita prirodnog i kulturno-istorijskog naslijeđa u Rogatici – Uskoro Park prirode Prača

ROGATICA – Ovih dana u Rogatici i na na javnom uvidu i raspravi su dokumenta kojim bi trebalo da se oživotvori inicijativa za proglašenje Parka prirode „Prača“ na području opštine Rogatica koju je pokrenuo Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog naslijeđa u Republici Srpskoj.

U tom cilju Zavod je uradio posebnu Studiju u okviru GET/UNDP projekta: „Pokretanje očuvanja biološke raznovrsnosti kroz uspostavljanje i efikasno upravljanje zaštićenim područjima i izgradnja kapaciteta za zaštitu prirode u BiH“.

Ovim, rekoše u Odjelnjenju za prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove Opštinske uprave u Rogatici, počinje realizacija Plana zaštite prirode na području opštine za period 2016 – 2026. godina, koga je usvojila Skupštine opštine sada već davnog 30. juna 2015.

Išlo se za tim da se zaštiti područje srednjeg dijela toka rijeke Prača na površini od nešto više od 4000 hektara sa procentom učešća u zaštićenim površinama u Republici Srpskoj od svega 0,17 posto.

Osnovna vrijednost Parka, kaže se u prijedlogu odluke o njegovom proglašenju koju treba da, nakon obavljene javne rasprave i mišljenja nadležnih ministarstava, usvoji Vlada Republike Srpske, čini klisurasto-kanjonska dolina kojom protiče rijeka Prača sa brojnim podzemnim oblicima karstnog reljefa.

Među najznačajnijim je pećinski sistem Govještica koji sa dužinom od 9.870 mtara predstavlja najdužu pećinu u Republici Srpskoj sa obiljem pećinskih ukrasa pa i fosilima pećinskog medvjeda. Tu je i pećina Banja Stijena, ili kako se u narodu zove, Mračna pećina, sa bogatim i raznovrsnim pećinskim nakitom sa takozvanim pećinskim mlijekom.

Inače, kanjon Prače od Renovice do Mesića u dužini od 14,7 kilometara, obiluje i prisustvom značajnog broja endemičnih i reliktnih vrsta biljnog i životinjskog svijeta. Istraživanjima se pokazalo da je na prostoru budućeg Parka prirode registrovano 85 vrsta ptica od kojih je 61 u statusu strogo zaštićenih, 18 zaštićenih i samo šest nezaštićenih, i 13 vrsta životinja. Tu je mrki medvjed, vuk, lisica, jazavac, divlja mačka, kuna, vidra i po koja divokoza, dok u vodama rijeke Prača žive tri vrste riba – potočna pastrmka, lipljan i peš.

U prijedlogu odluke, koja je na uvidu zainteresovanih u Šalter sali Opštinske uprave u Rogatici, precizno su utvrđene granice Parka i režim zaštite drugog i trećeg stepena.

Pod režimom drugog stepena bilo bi 690 hektra sa dvije odvojene cjeline. Prva cjelina obuhvata prostor samog kanjona Prače sa srednjovjekovnim gradom Borač i nekropolom stećaka u okolnim Varošištima, i istraženim dijelovima pećina Govještica i Banja Stijena.

Druga cjelina od preko 3300 hejtara obuhvatala bi istražene prostore Golubovićke pećine sa iostraženih 600 metara, u kojoj se legu slijepi miševi i žive posebni pećinski insekti, sa prirodnim i kulturnim naslijeđem šire okoline.

U odluci, dodali su u Odjeljenju za prostorno uređenje u Opštinskoj upravi, su i odredbe koje regulišu zabranjene i dozvoljene ljudske aktivnosti u Parku po stepenima zaštite. Među najvažnijim je da nema više izgradnje hidroenegretskih objekata, eksploatacije zemlje i mineralnih sirovina, uznemiravanja, zlostavljjanja, ozlijeđivanja i uništavanja flore i faune, deponovanja otpada, izgradnja i prosijecanje novih putava…

Posebnom tačkom odluke utvrđeno je da se Park povjerava na upravljjanje JP „Šume Republike Srpske“, odnosno konkretno ŠG „Sjemeć“ iz Rogatice koje svojim odlukama u roku od godinu dana treba da pripremi prijedlog Plana upravljanja i dostavi ga ministarstvu nadležnom za zaštitu životne sredine radi upućivanja na usvajanje Vladi Republike Srpske.

Pošto će aktivnosti na održavanju i zaštiti Parka tražiti i finansijska sredsdtva, u odluci je rečeno da će se ona najvećim dijelom obezbijeđivati u budžetu Republike Srpske i lokalne zajednice (u ovom slučaju opštine Rogatica) u skladu sa raspoloženim sredstvima za te namjene.

Javna rasprava o dokumentima za proglašenje Parka prirode „Prača“ trajaće do polovine februara.