Propadaju arheološke iskopine na Crkvinama kod Borika

PRIVREMENA ZAŠTITA DVIJE GODINE?!

ROGATICA – Slijedeći narodno predanje i Ljetopis crkve na Borikama da je na lokalitetu Crkvine nedaleko od Borika postojala crkva iz 13. vijeka kao zadužbina kralja Dragutina i njegove žene Jelene Anžujske koji su u okviru manastirskog konaka imali i svoj ljetnikovac, u periodu 4. do 15. septembra 2013. arheolozi Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa izvršili su sondažna arheološka ispitivanja na ovom lokalitetu.

Iskopavanja, koja su vodili arheolozi Ljubica Srdić i Biljana Parežanin, potvrdila su da su indicije o postojanju crkvenog objekta imale osnova. Nađeni ostaci ukazuju da je zaista postojala crkva. Radilo se o objektu, bez oltara, veličine 17,40 sa 7,38 metara. Oltar je bio 4,60h3,25 metara. Otuda i prijedlog da se njeni ostaci čim prije zaštite i da se nastavi sa sistematskim istraživanjem cjelokupnog nalazišta i njegovo prezentiranje nauci i javnosti.

Pošto je to tražilo novi projekat i dogovor na relaciji Zavod – Opština Rogatica – Crkvena opština Borike, iskopine na Crkvinama u cilju zaštite privremeno su prekrivene najlonom računajući da će to privremeno trajati mjesec-dva ili najviše do proljeća naredne godine.

Ali da će privremeno trajati skoro dvije godine niko nije vjerovao. Posebno ne u Rogatici čiji načelnik opštine Tomislav Puhalac reče da je on i opštinski organi voljni da logistički, a to će reći obezbjeđenjem fizičke radne snage, smještaja, prevoza i slično, podrže nastavak radova na Crkvinama.

Zapelo je u Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa iz koga smo dobili priču da lokalitet Crkvine i pored skoro dvije godine od „otvaranja“ nije zanemaren, a još manje devastiran?!

Stanje na terenu to ne potvrđuje. U to su se uvjerili i više stotina žitelja rogatičke i susjednih opština Sokolac i Han-Pijesak koji su boravili na Crkvinama uz nedavni Ivanjdan (7. jula) na prvom od dva tradicionalna narodna zbora koji se svake godine održavaju na ovom lokalitetu, sada i kod novoizgrađene crkve Svetog Jovana Krstitelja.

Ono što su arheolozi našli u septembru 2013. je očito zanemareno. Najlon kojim su pokriveni temelji nekadašnje crkve u šumama Devetaka pod teretom oštrih i ljutih zima i pržen planinskim suncem poodavno je stradao i iskopine crkve su najvećim dijelom ogoljele.

Ako im se ubrzo ne priđe i bolje ne zaštite nema im spasa. Ostaće samo gromila kamenja ovdašnjeg vapnenca koji se topi pod zubom vremena i postaje obični krečni prah.

To potvrđuje i arheolog Momir Cerović, Rogatičanin koji živi i radi u Šapcu, a svojevremeno je za Zemaljski muzej BiH u Sarajevu radio na nalazištu Opaljene gromile u Ferizovićima kod Rogatice.

On reče da se iskopavanjima starina koja ne prate adekvatna zaštita nađenog nanosi veća šteta, nego da ništa nije rađeno.Ako se, po njegovom mišljenju, ubrzo ovaj lokalitet trajno ne zaštiti, ostacima crkve na Crkvinama biće kraj. Njegovo višegodišnje iskustvo ukazuje da ne bi trebalo poduzimati slične akcije ako nisu obezbijeđena finansijska sredstva od iskopa do zaštite iskopanog.