Priča o selu Zakomo kod Rogatice – Istorija na seoskom groblju

ROGATICA – Među 88 registrovanih lokaliteta sa stećcima kao srednjovjekovnim spomenicima u selu Zakomo, osam kilometara udaljenom od Rogatice, evidentirani su tri. Pažnju znatiželjnika posebno privlači nekropola zvana „groblje“ sa registrovanih preko 100 stećaka od kojih je više od 95 posto sanduka i samo nekoliko sljemenika.

– Karakteristika ovih stećaka je u tome da su izuzetno dobro klesani i maksimalno očuvani. Ima ih dosta koji su utonuli u zemlju, ali su još uvijek dobro vidljivi kao i ukrasi koji se na njima nalaze. Ima tu spirala, krstova, nekih znakova u vidu prstena, „bumeranga“ a na dva se nalaze mačevi, od kojih je jedan dužine čak 160 centimetara, kazuje direktor Turističke organizacije u opštini Nebojša Golić, koji je i rođen u ovom pitomom selu ispod Velikog Koma, po kome je najvjerovatnije i dobilo ime Zakomo. .

Za razliku od nekih drugih nekropola na području opštine u ovoj, zakomskoj, nalazi se veliki broj širokih stećaka, što ukazuje da su klesani kao spomenici za dvije osobe.

U ovom groblju je i jedan rimski nadgrobni spomenik na kome su poprsja tri zajednička ljudska lika po još uvijek dobro vidljivim konturama uz pretpostavku da se radi o ocu, majci i djetetu. Ovaj spomenik bio je sastavni dio postolja u koji je bio ukopan. Vremenom je „ispao“ iz svog ležišta i sada leži licem izložen vremenskim uslovima nekoliko metara od njegovog postolja.

Vlado Kovačević, u čijem vlasništvu je zemljište na kome se groblje i stećci nalaze, reče da bi dobro bilo da se ovaj spomenik kompletira i zaštiti od vremenskih nepogoda koje ga nemilosrdno uništavaju, jer je građen od ovdašnjeg kamena vapnenca koji je, kao što je poznato, slabijeg kvaliteta i manje otporan na vremenske promjene.

Stećci nisu i jedino što Zakomo nudi oku posjetioca. Uz ničim narušenu ljepotu krajolika kojikao nigdje u ove proljećne dane mirišu na jorgovan i podsjećaju na priče iz bajki, tu je prije svega novoizgrađena crkva Svete velikomučenice Marine – Ognjene Marije, koja je podignuta 2007. zahvaljujući prilozima i brojnim dnevnicama dobrovoljnog rada vjernika ovog i drugih okolnih sela ali i pomoći sa strane pa i dijaspore. Uz crkvu se trenutno gradi i crkveni dom veličine 13h8 metara i kapaciteta 120 stolica. Dom je već pod krovom i kako reče Radivoje Planojević, jedan od nosilaca aktivnosti oko njegove izgradnje, uz Božiju pomoć, do kraja ove godine trebalo bi da dobije vanjsku i unutrašnju stolariju i u svoje odaje primi vjernike poslije bogosluženja, krštenja, vjenčanja pa i sahrana.

Sve dok nije izgrađen hram posvećen Ognjenoj Mariji, Zakomljani su se molili Bogu stotinjak metara južno na lokalitetu Pobrdlje. Tu se nalazi jedan u zemlju već urastao stećak koji je za Zakomljane pravoslavne vjeroispovjesti predstavljao kultno mjesto na kome su Bog zna od kada paljene svijeće zadušnice za umrle i čak treći dan Trojica održavao veliki narodni sabor i u prisustvu sveštenika iz Rogatice Bogu molilo za kišu, priča još Radivoje Planojević.

U ovom selu nalazi se i više mladih stabala mečije lijeske koje su na rodu, a po svemu sudeći, iznikle iz sjemena koje je vjetar donio sa brda Veliki Kom i njegovih 941 metar nadmorske visine gdje se nalazi jedno od stanište ove rijetke biljke na području opštine Rogatica.

U neposrednoj blizini Zakoma, na desnoj strani od potoka „Gračanica“ koji dolazi iz boričke Prodole, na lokalitetu Kozije strane, nalazi se i stanište trave Iva, za koju narod kaže da „od mrtva pravi živa“. Da to nije samo komercijala travara, pokazuje podatak da se ova biljka još od vremena antike koristila za liječenje mnogih bolesti.

Sve u svemu, zanimljivo selo u kome je do posljednjeg rata bilo oko 50 kućnih numera sa preko 150 stanovnika. Danas je znatno manje i kuća i stanovnika iz familija Planojević, Paunić, Purković, Šalić, Bakmaz, Bašević, Golić i drugih.