Gornje Osovo kod Rogatice – Sjećanje na žrtve ustaškog terora

ROGATICA – Na lokalitetu Kula u selu Gornje Osovo kod Rogatice prošle subote, 23. aprila, paljenjem svijeća zadušnica, parastosom koga je služio umirovljeni protojerej-stavrofor Milorad Novaković i polaganjem vijenca Opštinske uprave vraćeno je sjećanje na 27. april ratne 1942. godine, kada su ovdje na svirep način ustaše zloglasne „Crne legije“ Jure Francetića potpomognute ovdašnjim „hrvatskim cvijećem“ iz okolnih sela, u štali i slodrmi Koje Ristanovića, zapalili preko 90 uglavnom žena, djece i staraca iz ovog sela i izbjeglica iz okoline Rogatice, sa šireg područja opštine Sokolac i Romanije koji su bježali pred ustaškim hordama ka Drini i slobodi u Srbiji.

U ovom stravičnom i u ovom kraju nezapaćenog zločinu stradalo je dvadeset četvoro članova porodice Ristanović iz Gornjeg Osova, među kojima je i majka Milka sa pet kćeri: Ljubicom, Stojankom, Darinkom, Gojkom i Vojkom, po osamoro Kovačevića i Tomovića i po petoro sa prezimenima Lubinić i Koranjić i tako redom do njih 90-toro čija su imena upisana na mermernoj ploči prigodnog spomen-obilježja.

Potomci ovih i ostalih stradalih, u znak sjećanja na nedužne koji su umoreni u najtežim mukama, zbog čuvanja „bratstva i jedinstva“ tek prije dvanaest godina na ostacima Kojine štale, u podnožju Mednika, podigli prigodno spomen-obilježje. Kod njega se od tada svake godine, posljednje subote u aprilu, uz paljenje 90 svijeća zadušnica i polaganjem cvijeća vraćaju sjećanje na svoje najmilije i njihovo mučeničko stradanje, iz koga su samo pukim slučajem izbjegle Persa Zeković-Savčić, tada 13-godišnja djevojčica i.osmogodišnja Gojka Bojat-Zoranović, jer su je njeni poslali da dotjera ovce koje su bile na paši u drugom dijelu sela. Ali, zato su joj na mukama završili braća Radoje (6) i Momčilo (4), sestra Rajka (11), baka i djed po majci Rosanda i Risto Koranjić.

O tome u knjizi „Gojkin životni put“, u izdanju Štamparije „Jel-Mil“ iz 2009. godine piše: „U momentu kada su ustaše upale u selo, Gojka je otišla da vrati ovce sa paše. Sa njom je pošao i mlađi brat Momčilo. Slučaj je htio da se Momčilo vrati kući i padne ustašama u ruke. Vraćajući ovce Gojka je naišla na troje dece njenog uzrasta. Htela je da se vrati kući sa ovcama, ali su je ova deca ubedila da beži sa njima prema šumi koja je bila nedalko. Prihvatgila je njihov predlog, ali su ih primetile ustaše i pripuicale iz pušaka. Imali su sreće. Ni jedno zrno ih nije pogodilo, ali je Gojkin kaputić od sukna bio izrešetan na pet mesta“.

Persa i Gojka nisu više među živima. Obje su umrle, ali su ostale priče o tužnom 27. aprilskom danu kobne 1942. i Trećoj neprijateljskoj ofanzivi kada su u crno zavijene mnoge porodice u Gornjem Osovu i na Romaniji od kojih u nekim nije ostao ni jedan nasljednjik ni po muškoj ni ženskoj liniji.

– Naravno, kao što se dešava i nakon ovog rata, za zločin u Gornjem Osovu niko nije odgovarao. Čak šta više neki ga i minimiziraju i ne spominju, priča Mitar Koranjić iz Osova čiji je djed Mitar (po kome je i ime dobio), baka Sava i tetka Stoja, skončali život u štali Koje Ristanovića.

Zanimljiva je sudbina i nedužna djevojke Ilinke Balčak sa Borika. Ona je u Osovo došla da se nađe pri ruci sestri Anđelki Ristanović, koja je tek rodila sina Milana. Svo troje su završili u štali Koje Ristanovića.

NOVI PUT

Sve do ove godine do stratištu na Kuli dolazilo se kozijom stazom. Ove godine, zahvaljujući Načelniku opštine i Opštinskoj upravi došlo se novim makadamom dužine oko 200 metara čime je dolazak na ovo mjesto pijeteta omogućen lekše i brže.